Jakość powietrza w sposób bezpośredni i najbardziej odczuwalny wpływa na warunki życia człowieka. Polska znajduje się w niechlubnej czołówce państw, w których odnotowuje się najwyższe stężenia niebezpiecznych pyłów i węglowodorów aromatycznych. Zawarte w powietrzu zanieczyszczenia wywołują dolegliwości układu oddechowego i krwionośnego, a podwyższone stężenie toksycznych substancji stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi. W Polsce z powodu zanieczyszczeń powietrza umiera rocznie 47 tysięcy osób.
Co zatem można zrobić aby oddychać w mieście pełną piersią?
Zieleń w ogrodach
Rośliny znajdujące się na terenach zieleni miejskiej są w stanie w ciągu godziny pochłonąć nawet 8 kg dwutlenku węgla (w przeliczeniu na 1 ha zieleni).
Drzewa i krzewy usuwają nadmiar szkodliwych gazów z powietrza. Większość zanieczyszczeń stałych w postaci pyłu zawieszonego PM10 zatrzymuje się na liściach i gałązkach iglaków.
Okazuje się, że w ciągu jednego roku, 100 dorosłych drzew, może pochłonąć nawet 136 kg pyłów zawieszonych, a łącznie 460 kg różnych zanieczyszczeń. Dlatego rośliny są realnym i skutecznym orężem w walce ze smogiem, przyczyniają się też do ograniczenia postępu zmian klimatycznych.
Wartościowe drzewa
Na terenie rodzinnych ogrodów działkowych obowiązują przepisy Regulaminu ROD, które określają dobór drzew i krzewów owocowych i ozdobnych. Zgodnie z §53 i 54 powinny być to gatunki i formy słabo rosnące. Dlatego planując nasadzenia należy brać pod uwagę nie tylko właściwości roślin, ale także Regulamin ROD i docelowe rozmiary drzew lub krzewów.
Należy unikać typowych gatunków leśnych czy alejowych o dużej sile wzrostu.
Drzew, które można stosować w ROD i mają szczególnie korzystny wpływ na oczyszczanie powietrza ze szkodliwych gazów to m.in.: morwa (Morus sp.) – drzewo dobrze znoszące cięcie, nadające się na formowane żywopłoty lub pasy izolacyjne oraz śliwa (Prunus sp.) – wiele gatunków śliw, w tym śliwa wiśniowa - Prunus cerasifera, która dobrze znosi formowanie i nadaje się na pasy izolacyjne, ekrany lub żywopłoty. Cenne ze względu na właściwości oczyszczające powietrze są również odmiany klonów (Acer sp.). W formie pasów izolacyjnych zaleca się sadzenie klonu polnego (Acer campestre), który dobrze znosi cięcie i nie jest podatny na choroby.
Krzewy cenne w warunkach miejskich
Szczególnie wartościowe i niezawodnie w mieście są gatunki odporne na suszę i zanieczyszczenia:
- rokitnik zwyczajny (Hippophae rhamnoides);
- oliwnik wąskolistny (Eleaganus angustifolia);
- tamaryszek francuski (Tamarix gallica) i drobnokwiatowy (Tamarix parviflora);
- berberys (Berberis sp.),
- forsycja (Forsythia),
- dereń biały (Cornus alba)
- pęcherznica (Physocarpus opulifolius),
- jarząb szwedzki (Sorbus intermedia)
- jarząb turyngski (Sorbus x thuringiaca).
W ogrodach działkowych warto sadzić również cisy pospolite (Taxus baccata) i lilaki Meyera (Syringa meyeri). Należy natomiast unikać gatunków, które są żywicielami chorób np. jałowce atakowane przez rdzę gruszy, sosna wejmutka na której żeruje rdza wejmutkowo-porzeczkowa. Nie sadzi się również drzew, o dużej sile wzrostu tj. świerki kłujące, daglezje, sosny czarne.
Na terenach ROD w ograniczonym zakresie można stosować gatunki silnie rosnące o ile będą prowadzone w formie intensywnie ciętych żywopłotów:
- żywotnik olbrzymi (Thuja plicata) – formowane żywopłoty;
- cis pośredni (Taxus ×media) – formowane żywopłoty (cenna odmiana `Hicksii`);
- choina kanadyjska (Tsuga canadensis) – wartościowy gatunek na formowane żywopłoty i pasy izolacyjne.
Artykuł opracowany w oparciu o Otwarty program klimatyczny PZD
Dr inż. Anna Ewa Michowska
PZD Okręg w Lublinie
17-02-2021 09:12